onsdag 27. mars 2013

Den lukka delen av påska?



Bjørn Hansen@nicecap 
Påsken er lumsk. Første delen er som en lett snue, mens den lukkede delen er som en tung influensa. Mange blir veldig ensomme.

Høgtid har tradisjonelt vore familietid. Kven hugsar ikkje då me ikkje fekk gå ut før 2.juledag - om kvelden (om ein er så gamal at ein opplevde det).

Påska har likevel vore meir open, trudde eg. I og med at mange då er ute, om det er på tur i låglandet, i fjæra eller på høgfjellet. Eller om det er ein rusletur i gater med innlagde stopp på kaffear.

Men kanskje er påska blitt ei statushelg? Då det gjeld om å ha flest klypp i klyppekortet: store hendingar, lang reise? På Facebook har statusoppdatering fått ei ny meining for meg i helga. Har du ikkje noko å skilta med, er statusen fråverande. I fylgje den er "heile verda" no på tur, men i fylgje Bente Myhre Haast, @skribente, gjeld dette berre 35 % av oss:
Kun 35 % av oss drar på ferie i påsken, hvorav halvparten til hytta/fjellet, melder NRK i dag. Hvorfor virker det omvendt proporsjonalt på FB?
65 % av oss er igjen heime. Då blir utfordringa å inkludera naboar, kjende og mindre kjende i praten over gjerdet eller å dela stunda med nista inne ved næraste vatn.

Helg og høgtid skal vera fri og feiring og alt det som godt er for sjel og sinn. Å sjå dei omkring oss burde høyra med. Om me ikkje er blitt så altfor egoistiske?

Kommentar frå Twitter:
1h
Viktig det du set fokus på her . Einsemda blir ofte sterkare i andre sitt store handlingsrom.

Det handler om det vanskelege, men samstudnes så enkle: å bli sett.

tirsdag 19. mars 2013

Kan havet bli snilt igjen? Apropos Sleipner.

Kan eg skriva meg ut av Sleipner-forliset?
Refleksane frå bylgjene blinka som juletrelys. Vinden ulte så det var uråd å snakka på dekk. Båten la seg over i bølgjekasta etter som den ville, mens kapteinen prøvde å leggja han slik at me såg folka i sjøkavet rundt oss. Sjokolade og chips i kiosken datt på golvet, pølsegryta skvulpa over. Og i frå leikerommet høyrtest latter frå ein amerikansk komedie.

Det var Sleipner som gjekk ned den haustdagen. Det var der katastrofen var. Det var passasjerane ombord i Sleipner som opplevde marerittet, og som sit med øydelagde liv, - dei som overlevde.

Eg var berre passasjer ombord på systerskipet Draupner som gjekk frå Bergen til Stavanger samstundes som Sleipner gjekk frå Stavanger til Bergen. Likevel har Sleipner-kvelden gjort noko med meg. Frå barndomen var eg vel kjend med havet. To timar tok turen med Skudenesferga til Stavanger, og den turen tok me ofte. Om bølgjene slo over dekk, var det berre stas. Fekk eg berre stå ute,var eg frisk og nøyt å vera nær det sterke elementet: havet. Bølgjebrus og stor makt var berre fasinerande og tiltrekkande.Salt i huda, susing i øyro. Det var Vestlandet på sitt beste.

Etter Sleipner forsvann all fasinasjon ved bølgjer over ei viss høgd.

Likevel, etter Sleipner, har me skaffa oss båt, og har vore mange dagar og netter på fjorden. No er ein større båt komen til kai, og eg har tatt VHF-sertfikat og skaffa lettbåt for å vera tryggare.

Men tankane frå Sleipner-kvelden sit godt fast.

Slikt skjer ikkje. Ikkje med lokalbåten vår..
Då me nærma oss Moster på Bømlo, fekk me melding over høgtalaren om at me måtte setja kursen mot Ryvarden fordi Sleipner stod på grunn der. Alle med sjukepleiefagleg/medisinsk erfaring måtte melda seg. Ikkje mange minutt seinare, kom det ny melding: Me gjekk no mot Ryvarden, Bloksene, med full fart. Sleipner var gått ned.

Eg såg meg rundt i salongen. Det var stappfullt ein fredag ettermiddag. Eg kjende titals passsasjerar. Og tanken gjekk fort: Eg kjende truleg like mange i båten som var gått ned.

Neste melding frå kapteinen fortalde om alvoret. Alle som kunne vera med på redningsaksjonen, skulle på dekk med lykter og redningsutstyr for å ta folk ombord . Dei som ikkje hadde andre oppgåver, skulle gå til øvste dekket. Eg hadde andre oppgåver. Men føst skulle alle leggja frå seg varme ytterklede og genserar. Andre trengte dei meir enn oss.

Neste melding var at salongen skulle delast i tre: Ein for overlevande - ikkjeskadde, ein for skadde, og ein for omkomne.

Då gjekk alvoret for alvor opp for oss.

Framme ved Bloksene viste det seg at hutigbåtar er dårleg konstruerte med tanke på å ta folk opp frå ein frådande sjø. Me blei liggjande med lyskastarar i vatnet for at andre fartøy som kom til, kunne plukka opp folk.

Alle dører stod opne. Iskaldvind suste, med høyrte roping frå båtar, redningsfolk og folk i sjøen. I etterid har eg sagt til meg sjølv at dei eg høyrte ropa, nok var dei som blei redda. Og å ha høyrt ropet frå dei som gjekk ned, er for kraftig kost å la minnet streva med.

Ikkje vel i hamn.
Vel i havn, var me ikkje vel i hamn. No starta leitearbeidet utover natta. Heime i stova sat eg med ullteppe rundt meg og høyrde Kveldsnytt sine kjenningstonar. Så kom redningsvest-fyrverkeriet på skjermen, - med båtar som låg utafor Ryvarden. Det blei sagt mykje om ulukka. Eg sat og lurte på om eg drøymde.

Neste morgon gjekk eg til kommunehuset der kriseteamet var. Som nyleg avgått ordførar visste eg korleis dette skulle organiserast, og som statssekretær visste eg at regjeringa ville vera orientert om det som skjedde. Dessutan: Det var naboar, kjende det gjaldt. Var listene komne?

Listene kom etter kvart, og kjende og ukjende namn stod på den. Av ein eller anna grunn var båten knapt halvfull, så det kunne ha vore verre.

Men det var gale nok.

Eg blei lenger heime denne helga enn planlagt. Turen tilbake til regjeringskontora blei utsett til redningsarbeidet var avslutta. Eg tok del i samlinga lokalt på Bømlo for dei som hadde vore med i redningsarbeidet og hadde ei takkehelsing på vegne av regjeringa. Etterpå blei det gudsteneste i Haugesund der me møtte overlevande og pårørande.

Så gjekk turen tilbake til Oslo.

Tre arbeidsdagar gjekk, - greitt.
Fjerde natta beli det ingen søvn.

Så fann livet tatt sin vante rytme på ny.

Mange lever med ein annleis kvardag etter Sleipnerulukka. Dei som miste sine nære og kjære, dei som var i vatnet og må streva med ulike situasjoner og tankar, kvar dag..

Eg har ingenting å klaga over. Eg var tørr og trygg.

Men eg blei kjend med eit nytt hav. Eit hav som ikkje skapte stemning ein haustdag, men som tok, det tok liv.
Bølgjene er no grådige.

Eg skal på båttur snart. Sova med klukking mot båtsida, leggja båten opp not bølgja når ho veks.
Men eg vil aldri utfordra veret, for bølgja tar ingen omsyn. Ho er nett så sterk som ho er. Og gjer det ho vil.
Bølgja blir aldri snillare enn krafta i havet er den dagen. Det er eg som må vera snill mot meg og mine, og ta dei nødvendig omsyn.
Det har eg tenkt å gjera. Derfor har eg også tatt VHF-sertifikat no.
Ikkje at det temjer bølgjene.
Men det temjer meg, - sånn akkurat passe.

fredag 15. mars 2013

Kva er det beste med Twitter? - #ffnor

Eg trudde Twitter var pludring, men det blei min viktgaste nyhetskanal, gullkornsamling, språkarena og kontaktannonse.

Ja, der klarte eg å få sagt det med mindre enn 140 teikn.
Men, nei, eg er ikkje på Twitter no, eg kan klara meg med fleire.

Altså, Twitter har lært meg å nøya meg med færre ord i staden for fleire. Og det kan vera bra. Som Bringsvær sa det i bokprogrammet her ikveld: Eg plukkar vekk alle dei orda som ikkje trengst. Det sa han om bokskrivinga. Og folk les bøkene hans.

Dessutan finn eg folk som er smitta av språkleikelysta. Korte innlegg eignar seg godt til å vri og venda på ord og uttrykk. Av og til er det eit avtalt spel. Andre gonger berre blir det slik. Eg sende ei Twittermelding her ein dag som blei mykje betre enn den var tenkt å vera, om eg så må få seia det sjølv, då eg skreiv at min mann ikkje lever i sølibat. ( Nei, det handla ikkje om mannen min og meg, men om katolske prestar).

#ffnor
Eg vil gi ein #ffnor i dag. Altså follow friday Norge. Eg vil tilrå dei som er nyssgjerrige og interesserte i mangt og mykje å vera på Twitter.
Mykje løye der, seier du?
Ja, men eg seier som son min då me flytta til ein ny stad, og folk lurte på om det ikkje var eit dårleg ungdomsmiljø her:
Du må velja venene dine, - her som elles.

Få ord leier til tusenvis.
Eigentleg er eg på jakt etter mange ord, fleire enn eg til vanleg finn i korte avisoppslag. Og det finn eg påTwitter. Lenker til gode artiklar i inn- og utland er det aller beste med Twitter. Temaet finn eg i Twittermeldinga, og ved å fylgja lenkene, får eg interessante artiklar i hende, heime i stova, på null komma niks. Av og til må eg berre stoppa opp for å tenkja over kor fantastisk det eigentleg er.

Mange nominerte, men i dag går #ffnor til..
Elles er det mykje anna å seia om Twitter. Og mykje  har eg sagt før:
 Twitter - dialog - koseprat - debatt - informasjon
 Frå Olav Kjørven til kaffiskåler
Her finn du også namn og rykte på ein del av dei eg så gjerne fylgjer på Twitter og som eg med dette gir ein #ffnor med grunngjeving.

Beste, verste?
har tydelegvis sans for effekten av Twitter.  I dag skreiv ho:
Ein sprudlande til som har oppdaga twitterenergien.

Twitterenergi - eit nyord? 
Gir Twitter meir energi enn den tar?

onsdag 13. mars 2013

Leva eller døy? Delvis enig.


 Det er vanskelig å forhindre utglidning, når det er en selv som glir. 
Dersom vi ikke ønsker en utvikling som i Nederland 
må vi sette bremsene på nå 

Dette skriv overlege Morten Horn, overlege på Ytring, og viser til utviklinga i Nederland når det gjeld dødshjelp. 

Også i Norge ser me døme på at dødshjelp blir gjort til eit spørsmål om unntakstilfella. Men er det rett? Horn skriv vidare:

En av de viktigste innvendingene mot legalisert aktiv dødshjelp er frykten for «skråplaneffekten» (slippery slope). De fleste forbinder aktiv dødshjelp med ekstreme unntakstilfeller, den siste utvei i en situasjon med uutholdelige smerter.
Men frykten består i at om dødshjelp først tillates, så vil det institusjonaliseres og normaliseres. Vår sperre mot at leger bruker medisinske metoder til å ta livet av pasienter vil gradvis utviskes, og aktiv dødshjelp vil bli brukt i stadig flere situasjoner, på flere og større pasientgrupper.
Dette kalles «skråplan» eller «utglidning», et bilde på at samfunnsmoralen går utforbakke. Jeg synes dette er et misvisende begrep, for det er ikke nødvendigvis slik denne prosessen oppleves – underveis.
Det er heller snakk om en sideveis glidning, en endring av verdier med små skritt: På hvert punkt i glidningen framstår situasjonen som naturlig og riktig, og når glidningen er fullført ser man ikke helt problemet. Det er bare fra vårt ståsted, i dag, at denne framtidige glidningen framstår som noe negativt, noe uønsket.

Å forskottera haldningar?
"Oppsummert ser vi at opinionen støtter aktiv dødshjelp for døende mens lovgivningen og legeforeningen fortsatt er i utakt med folkemeningen."

Slik oppsummerer Ole Peder Kjeldstadli ei undersøking om haldningar til dødshjelp. (Avisa Sunnhordland, 13.10.2013). 

Kjelstadli er styreleiar i Foreningen Retten til en verdig død. Undersøkinga er gjort av Synovate som på oppdrag fra Human- Etisk Forbund,(HEF), Oslo fylkeslag. (Data frå 2011). 

Når ein ropar i skogen, får ein sjeldan sanninga tibake.
Eg sperra opp augo då eg las oppsummeringa til Kjelstadli. Er det verkeleg slik at folk flest støttar aktiv dødshjelp? Eg sjekka opp sjølve undersøkinga til Synovate, Formålet med den var å kartleggja haldninger til eutanasi i folket og blant HEF sine medlemer. Resultatet viste at medlema i HEF var meir positive til aktiv dødshjelp enn andre, ikkje uventa for ei gruppe som meiner me kjem til grensa for vår erkjenning ved døden. Me veit ikkje kva som kjem etterpå, og HEF vel å ikkje skøyta på med ei tru.

Undersøkinga er interessant og ærleg på leit etter folk sine haldningar. Verre er det med Kjeldstadli si tolkinga av tala. Han seier mellom anna at når 37 % er Helt enig og 33 % er Delvis enig, så fortel det at 70 % er enig (same tala er 63+24=87 % for HEF-medlem).  Ein slik kombinasjon av matematikk og statistikk trur eg skjuler det meste av sanninga.

Synote har presisert korleis dei har samla omgrepa Helt enig - Delvis enig i samlegruppa Enig. Det kan dei gjera når det er snakk om å samanlikna svar til ulike grupper,- som har svart på dei same spørsmåla, men når det er snakk om å måla støtta til dødshjelp, meiner eg det blir heilt feil.

Spørsmålet om dødshjelp er komplisert fagleg og juridisk. Det er personleg, fylt av kjensler og er for mange også kobla opp imot livssyn. Kva ein legg i å vera Delvis enig i at ein bør opna for akiv dødshjelp, er det derfor svært vanskeleg å tolka.

Det er ikkje lenge sidan eg sat ved senga til min gamle far. Eg fekk mange timar til å tenkja over døden og ulike former for dødshjelp - og livshjelp. Hadde eg då blitt presentert for spørsmålstillingar omkring dødshjelp, kunne eg funne mange grunnar for at det i enkelte høve kunne synast rett. Og eg kunne ha svart Delvis enig. Men eg kunne også ha svart Delvis uenig. Begge alternativa ville ha vore dekkjande for mine tankar. Ut frå mitt grunnsyn ville eg likevel ha vald det som eg visste ville bli tolka som det mest restriktive for å ikkje blit tatt til inntekt for noko eg ikkje står for. Slik tenkjer vel dei fleste som svarer på spørjeundesøkingar. Det er likevel langt derifrå til å slå saman 37 % Helt enig og 33 % Delvis enig til eit rungande Ja på 70%. No fortel heller ikkje Synote om eit rungande ja. Det er det Kjeldstadli som gjer i si oppsummering når han seier at opinionen støtter aktiv dødshjelp.

 "Opinion betyr mening i betydningen formening, Ordet brukes ofte om «den rådende mening hos folket»" (Wikipedia).

I eit spørsmål som har så mange sider, og som er så vanskeleg å fanga i ei undersøking, er det etter mitt syn berre kategorien Helt enig, som kan forteja kor mange som støttar aktiv dødshjelp. 

Spørsmåla som gav svara ovafor var: Ein pasient er døyande med store smerter. Kor einig eller ueinig er du i at ein lege, etter grundig overveging, då skal kunne skriva ut en dødeleg dose medisin som pasienten sjøl kan velja å ta for å unngå store lidingar, dersom pasienten sjøl ber om det?

Når spørsmålstillinga blei endra til ein situasjon med ein pasient som er svært sjuk, men ikkje døyande, blir tala reduserte til 19 Helt enig + 27 Delvis enig og i HEF 39+27.

Skilnaden på desse to spørsmålsstillingane er i seg sjølv nok til å diskvalifisera Kjelstadli si oppsummering. Viss ein går utifrå at ein snakkar om dei heilt ekstreme sitasjonane, er det altså under halvparten av "folk flest" som vel eit svaralternativ som i det heile kan tolkast positivt, og då med alle atterhald.

Haldning gir handling.
Folk flest liker å vera del av opinionen. Det ligg i saka sin natur. Derfor er det viktig at ikkje fleirtalet blir skapt før det faktisk finnest. Dersom det er mange som meiner noko, er det lett å bli dradd i same retning. Av og til er det bra. Men i dei store spørsmåla om liv og død, må det vera viktig å ikkje berre fylgja straumen. Derfor må me bruka omgrepa som "opinionen meiner" med varsemd.



Frå undersøkinga:
Medlemmene og befolkningen viser omtrent samme strukturelle holdningsmønster når de tar stilling
til om aktiv dødshjelp bør gis i ulike situasjoner, men vi får inntrykk av at befolkningen i noe større grad vegrer seg mot en slik praksis



Om undersøkinga:
Synovate Norge har gjennomført denne undersøkelsen på oppdrag fra
Human- Etisk Forbund,(HEF), Oslo fylkeslag. Datainnsamlingen er gjennomført i perioden 20. januar til 1. februar 2011.
Formålet med undersøkelsen er å kartlegge holdninger til eutanasi i befolkningen og blant HEF-medlemmer

tirsdag 12. mars 2013

- Eg kjenner meg nedvurdert. - Nei, det gjer du ikkje!

*  - Me opplever at me ikkje er ynskte når abortlova er slik at foster med vår sjukdom skal kunne veljast vekk med sjukdomen som einaste grunngjeving, har mange funksjonshemma sagt til Høgre.
- Nei, slik er det ikkje, blei det sagt på Aktuelt, 12.03.2013.

Det er greitt å seia at det ikkje skal vera slik at ikkje alle er like velkomne i samfunnet. Men ein kan ikkje nekta for at det blir opplevd slik.

* Eldre har lenge opplevd det negativt at det er snakk om eldrebølgja; som om dei eldre strøymer utover samfunnet og blir til ei plage og ein utgiftspost. Før me er gamle sjølv, tenkjer me ikkje på det. For alle vil leva lenge, men ingen vil bli gamle.

* Uføretrygd er eit sikringsnett når helsa sviktar. Det var ikkje meininga "trygda"skulle vera ein negativ merkelapp. Men eg unngår å seia at eg er uføretrygda. Eg seier at eg er arbeidsufør. For kven andre går rundt og seier kor dei får løn eller utbetaling frå: "Eg er lønsmotakar", "Eg er arbeidsgjevar"?
Opplevinga er subjektiv. Alle fakta kan peika i ein anna retning, 
men når den det gjeld, opplever at det er eit problem,
 hjelper det ikkje å nekta.

Lover og ordningar som ikkje var tenkt slik, ord som ikkje hadde dobbel meining, når dei likevel tar nye vegar, må det lagast nye kart. Elles tolkar me kartet ulikt, og snakkar forbi kvarandre.

Det er haldningar det gjeld, ikkje fakta. Men om ein ikkje ser kor det ber hen, kan haldningar skapa fakta. Haldning blir fort til handling. Det er frivillig å ta abort. Ingen tvang. Men: Kva vil det krevja å bera fram eit born som "alle andre" meiner ikkje skulle vore fødd? Korleis vil det vera for det barnet å veska opp?


Handling blir til haldning. 
- Lova treng ikkje å endrast. Det er så liten endring som eventuelt skal gjerast. 
Gjer det likevel!
Med den handlinga blir det skapt haldningar: 
Livet er verdifullt 
- slik det er!

***************

Bakgrunnen for kommentaren og Høgre sitt framlegg finn du her

mandag 11. mars 2013

Kva skal tilsynet sjå til? Om skoen er korrekt, eller om han trykkjer?

Regjeringa vil flytta tilsynet med barnehagane til Fylkesmannen i følgje Vårt land: Annenhver barnehage har brutt loven.

Å flytta tilsynet frå eigaren v/kommunen til staten v/Fylkesmannen er vel og bra, men poenget er vel å få betre barnehagar. Og då er spørsmålet om tilsyn fører til forbetring?

Det er bra at systema for kvalitet er i orden. 
Det hjelper likevel lite dersom dei ikkje blir fulgte. 
Men kvardagen kan vera trygg for store og små 
sjølv om det ikkje kan lesast ut av kvalitetsikringsdokumenta.

Ved eit tilsyn er det lettast å sjå etter systema, reglane, dokumenta:
Korleis skal ein gå fram ved uhell ved leikeapparat ?
Kor ofte blir leikapparata sjekka teknisk?
Kor godt skal hendene vaskast?
Når skal born sendast heim grunna sjukdom, smittefare?
osv

Både skular og sjukehus har allereie eit statleg tilsyn. Går me til rapportar etter slike tilsyn og ser kva type avvik og merknader som blir gitt, vil dei som kjenner verksemdene truleg undra seg noko. Det kan vera svake sider ved det daglege arbeidet som slett ikkje blir avdekka ved tilsynet. Tilsynet ser nemleg i hovudsak til systemet - ikkje den praktiske kvardagen. I verste fall kan ein få ei rekkje avvik utan at nokon har lidt overlast i det heile, mens tilhøve som gjer kvardagan vanskeleg for nokon, ikkje blir oppdaga.

Alt kostar: Skal ein kosta på seg meir tilsyn eller fleire vaksne?
 "Det kan godt hende det finnes en prislapp på det, men det må jeg i så fall sjekke opp", seier Kristin Halvorsen til vg.
At det har ein prislapp er heilt sikkert. Og at talet på den lappen vil stiga etter som systemet rullar og går og byråkratiet veks, er det ingen tvil om. Nokre feil vil systemet kunne retta opp?
Men er det verd innsatsen?

Systemtilsyn må me også ha, men fordi me så lett trur at jobben er gjort når tilsynet er på plass, er det ei avsporing av debatten.

Fleire vaksne i barnehagen gir betre tilsyn med borna.  
For meg er det det viktigaste tilsynet.

Når det gjeld forbetring av tilhøva i barnehagen, er foreldra som ser kvardagen der, dei beste til å sjå kva som er bra og ikkje fullt så bra Foreldra må oppmuntrast til å seia ifrå når noko bør forbetrast, til dei ansvarlege i barnehagen og til oss som lokalpolitikarar. Om dette fungerer, er det ikkje avgjerande om det er systemkontroll kvart år eller kvart tredje år.

Elles er det interessant å lesa i ei Kartlegging av skader og ulykker i barnehager at:
Det er få barn som skader seg i norske barnehager, 
og de aller fleste skadene er så små at de ikke krever videre oppfølging.
 (Kartlegging av skader og ulykker i barnehager 
gjort av Dronning Mauds Minne Høgskolen for Utdanningsdirektoratet.)

lørdag 9. mars 2013

Toleranse i abortsaka ? Toleranse som får meg til å kviskra?

Abort og toleranse, eit ordpar som synest å gå godt i hop. Men stopp litt: Det gjeld berre om ein tolerer ei liberal abortlov. Elles er ein stokk konservativ og kvinnefientleg.

I toleransens namn skal ein forstå at mange unge jenter kjem i ein situasjon der dei ikkje har mot til å bera fram eit barn. Slik møtte eg abortkampen i min ungdom. Men etter kvart oppdaga eg at like mange søkte abort fordi dei fekk for mange born på rad eller at mødrene var i eldste laget. No er spørsmåla kor alvorleg sjukdom ein skal kunna påvisa seint i svangerskapet før ein kan avbryta det.

Det er ingen tvil om at teknologi og legevitskap har endra seg mykje sidan abortlova kom. Då var det snakk om kvinna sin råderett over eigen kropp. No er det snart eit spørsmål om samfunnet og foreldra sitt mot til å ta i mot eit barn som kanskje vil krevja noko meir enn det vanlege. Er det ikkje då på tide å vurdera gjeldande lov på nytt slik Høgre no vil gjera? For meg synest det å vera innlysande at det er ein relevant debatt dei vil ta. Men strekk toleransen så langt?

Dette er framlegget frå Høgre: 
Høyre vil forhindre at menneskelig liv sorteres ut fra egenskaper. Høyre vil endre abortloven slik at egenskaper ved fosteret ikke er et selvstendig abortkriterium etter grensen for selvbestemt abort. Tilstander som ikke er forenlige med liv, skal i seg selv gi grunnlag for abort.

Paradoks: Galt å velja vekk jenter, men ikkje barn generelt?
Ved den flotte feiringa av kvinnedagen i Kilden i Kristiansand blei mykje godt sagt om utviklinga og kvinna si rolle i samfunnet. Likevel: Det var eit paradoks at den eine talaren framheva vår eigen abortlov, mens den andre la vekt på kor viktig det er med kvinnesak i andre land: Der jentebarn blir aborterte fordi foreldra ynskjer ein gut. Då lurer er: Er det ikkje tankjevekkjande at abort skal forsvarast i alle situasjonar unntatt når det blir utvelging av kjønn? Kva med heilt friske barn, uavhengig av kjønn?

Å få råda over eigen kropp, var slagordet då abortlova blei slik ho er.  Med den utviklinga me har hatt på prevensjon og seksualundervisning (heldigvis), må me vel heller snakk om råda over eige liv. Dei fleste kan styra når dei blir gravide, om dei vil. Då ser eg heilt vekk frå misbruk av kvinna sin kropp. Det er eit anna spørsmål, for ikkje å seia ein tragedie. No er det  meir eit spørsmål om å styra over eige liv. Den debatten kan me ta, og eg synest den er meir relevant.

Skuldkjensle?
Ny abortdebatt ynskjer me ikkje fordi det gir så mange skuldkjensle som dei bør sleppa, blir det sagt. Eg ynskjer ikkje å gi nokon skuldkjensle. Eg kjenner ikkje kvar livssituasjon. Eg trur ikkje abort er ei enkel løysing for mange. Men det undrar meg at kvinna sine kjensler berre skal nyttast for å avvisa viktig debatt. Kva me kjenslene som faktisk er der grunna abortinngrep? Spør i kvinnelag, spør legar, spør dei som møter kvinner i krise: Finnest det ikkje nok av dei som strevar i periodar seinare i livet grunna ein abort? Det er me som snakkar negativt om abortlova som påfører dei desse smertene, vil nokon hevda. Då vil i tilfelle desse stemmene ha stilna det siste året, då me mest ikkje har hatt noko abortdebatt. Det trur eg ikkje er tilfelle.

Mot?
De er lett å gå i skyttargravene i denne debatten. Kan henda har eg allereie sendt nokon i skyttargrava som eg helst ville ha dialog med. Men for ein gongs skuld vel eg å seia det eg tenkjer om denne saka. I for mange år har eg vore så tolerant at eg berre har kviskra. Men eg er komen til at ein også må våga krevja toleranse andre vegen. Når eg ser reaksjonen Høgre blir møtt med når dei vil ta ei høgst påkrevd vurdering, er det på tide å få debatten meir nyansert. Me lever i 2013. Kvinnene har nådd langt. Det er eit stykke igjen å gå for å vera likestilte i praksiss. Men la oss ikkje gå så taktfast framover at me ikkje våger å ta dei viktige samtalane. Då er kvinnesaka komen i eit uføre.

Diskriminerande?
Progamkomiteleiar i Høgre, Bent Høie, seier at dagens lov kan opplevast diskriminerande for dei som lever med eigenskaper som i dagens lov er framheva som eit sjølstendig grunnlag for abort. Les heile argumentasjon her

Hovudinnhaldet i dette innlegget ligg også på Vårt Lands debattforum: Verdidebatt
  

fredag 8. mars 2013

Kven er "dei narkomane"? Kunne eg vore ein av dei? St.melding 30, 2011 - 2012

 
"Dei narkomane har øydelagt liva sine".
Kven har ikkje svært så klare oppfatningar av kven som er blitt narkomane og ikkje minst kvifor dei er blitt det? Men om me ser nokre år fram i tid og ser kven som er avhengige av narkotiske stoff, vil me truleg få nokre overraskingar.

Livet har lært meg at eg kunne ha blitt ein av dei, og fordi eg har oppdaga det, vonar eg at eg kan unngå å bli det.

I går handla Debatten på NRK om røyking av heroin på sprøyterom. Som vanleg når (mis)brukarar kjem til orde, gjorde det sterkt inntrykk. Sterkast inntrykk gjorde det likevel på meg då ein av dei måtte spørjast direkte om kva type misbruk han hadde strevd med, og svaret var at han var kome skikkeleg ut i uføret etter å ha starta med piller i ein vanskeleg livssituajon.

I ein episode av Puls for noko tid sidan møtte med to menn og ei kvinne som gjekk på metadon. Den eine kvinna var vel etablert. Ho tok ein operasjon og starta med smertelindring med tablettar etterpå. Den eine mannen hadde vore på landslaget i turn. Etter ein kneskade var han også over på smertestillande medisin.

Så langt er det svært så mange av oss som har gått same vegen. Så fortalde desse to korleis smertene og situasjonen gjorde at dei trengte medisin i lang tid, og korleis dei ikkje makta å trappa ned. Dei enda dei med å bli avhengige først av medisinen legen hadde skrive ut, seinare sterkare stoff.

Kunne det vore meg?

Etter tre operasjonar var eg på føtene att og sat i eit styremøte. Ein mann eg har stor respekt for, bøygde seg over bordet til meg og kviskra: 
 - Går du på smertestillande? 
- Ja, av og til, svara eg som sant var. 
- Det gjorde eg også, sa han. Eg måtte på avvenning. No går det bra.

På plass på jobb att i administrasjonen på eit sjukehus, med mange legar rundt meg i kvardagen, fekk eg eit forsiktig spørsmål:

 - Må du ta smertestillande for å klara arbeidsdagen her? 
Svaret var det same: 
- Ja, av og til. 
Blikket eg då fekk og den alvorlege kommentaren gjorde inntrykk:
 - Det er ikkje meininga å ta slike tablettar som du har for å gå på jobb. Det er for å få betre livskvalitet.

Eg er ute av faresona, trur eg. Men eg har fått meg ein støkk i livet. Derfor har eg eit ynskje om å signalisera til andre at dette er leik med elden. Samstundes vil eg ikkje klandra dei som gav meg reseptane. Eg fekk ingen dårlege råd. Eg ynskjer heller ikkje at nokon skal la vera å ta smertestillande som treng det. Kva er då bodskapen min? Kanskje berre det å minna om at det er kort veg frå bruk til misbruk. Kan henda det faktisk ikkje er noko markert skilje på den vegen. Det berre går over frå å vera det eine til å bli det andre. 


Dessutan er det nyttig for meg - og kanskje for andre - å nyansera synet på kva som kan øydeleggja livet og gjera kvardagen svært så vanskeleg.

Og frå barndomen er eg opplært i den omvendte myrsnipefilosofien, så eg veit at det kan henda meg. Det er ingen av oss som i utgangspunktet kan seia at det ikkje er så farleg, det gjeld ikkje meg. Eg skal klara meg.


Rusmeldinga ligg no i Stortinget: Mi oppmoding er: Snakk høgt om faren ved medisinbruk! (kommentar til stortingsmelding 30, 2011-2012).

Godt sagt:
Kommentar på Twitter: 

rusavhengighet er demokrat, spør aldri etter kjønn, rase, rang, om du starta med sprøyte, pliller fra legen, eller dram av far
..
Kammelryttersken skriv godt om same tema: Smerter og umulige valg
..
Kommentarane som kjem inn; (sjå nedanfor), minner om at dette for mange handlar om meistring. Mine tidlegare innlegg om dette finn du på samlesida Meistring

tirsdag 5. mars 2013

Heilt rått! Og Innigo!


Bilete: Råtass, helt Rå
Innigo har gjort det igjen: Gjort ord til meir enn språk! Råsafta som blir presentert som "Best før, ikkje verst etter" er laga av frukt med skjønnhetsfeil, og har sjølvsagt fått namnet Råtass! Innigo er rå på økologi og rå på språk.
Heilt rått, med andre ord.

Me vil gjerne ha slike varer som den vesle Hardanger- verksemda Innigo lagar. Då må me også kjøpa varene og spørja etter dei. Me kan ikkje satsa på at dei puttar frukt på flaske av rein idealisme. Men me kan drikka jusen av rein idealisme, for den er rein, ideell til mang slags måltider, - og den smakar godt!

Meir om Innigo: Innigo - inn i hampen god på økologi

Foto: lånt frå Facebooksida til Innigo





søndag 3. mars 2013

Dobbelsidig integrering

Frå Kvinnheringen:

Integrering blei det kalla då reformer kom og kvinner og menn i hui og hast skulle vera der alle andre var. For nokon blei det ein sval vind. Andre opplevde det meir som eit stormkast.

Uansett: Tanken var god, alle skulle vera i lag og alle er like verdifulle.

På Valen i Kvinnherad blir det feira 10-årsjubileum for eit rikt felleskap:
SIKVAL- Saman i kyrkja Valen.

Kvinnheringen skriv:

Fleire Sikval-medlemer gjorde då viktige tenester; Signe Reidun Lie las inngangsbøna som om ho aldri har gjort noko anna, Ståle Mehl tok seg av ein vanskeleg evangelietekst, noko han kom svært godt ifrå, medan Leif Inge Heimvik rørte heile kyrkjelyden med vakker og ærleg song. Saman med organist Eva Megjesi vart det feiande flott musikk. Meir musikk vart det då heile Sikval-gjengen trødde til med songen «Eg er meg og du er deg, og saman er vi vi».

Integreringa fungerer på SIKVAL- Fordi dei som er hovudpersonane i samlinga er flinke å ta vel i mot alle som vil vera med der.  Det er ikkje få i nærmijløet som er blitt inviterte til å bli med på dei faste samlingane der det er god mat, mykje glede og fast samlingstund i kyrkjerommet til avslutning. Her blir naboar og vener integrerte.

Songen dei syng på SIKVAL har noko å læra oss alle:

Eg er meg og du er deg
og saman er vi VI.
To kan gjera meir enn ein 
og tjue meir enn ti.
Eg er meg og du er deg
og saman er vi VI,
saman er vi VI,
saman er vi VI!